تاملی در اصل مثبت و کاربرد آن در فقه و قانون ایران
محورهای موضوعی : فقه و حقوق اسلامی
بهنام قنبرپور
1
(استادیارفقه و حقوق اسلامی، گروه الهیات و فقه و مبانی حقوق، دانشکده علوم انسانی،واحد قائم شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائم شهر، ایران.)
سیدعلی جبار گلباغی ماسوله
2
(استادیارفقه و حقوق اسلامی، گروه الهیات و فقه و مبانی حقوق، دانشکده علوم انسانی،واحد لاهیجان، دانشگاه آزاد اسلامی، لاهیجان، ایران.)
کلید واژه: لوازم, مثبت, آثار, اصل, اماره, احکام, شرعی,
چکیده مقاله :
منظور از اصل مثبت، اثبات لوازم عقلی و عرفی اصول عملیه است؛ اما بحث مثبتات، منحصر در اصول عملیه نیست؛ بلکه در اصول دیگر همچون اصل صحت به تعبیر دیگر در امارات نیز مطرح است. ضرورت پژوهش پیرامون اصل مثبت آن است که مثبتات و استلزامات عقلی و شرعی در فقه و حقوق موضوعه کاربرد اساسی دارد و می تواند در پاره ای از مواقع مبنای رأی قاضی قرار گیرد؛ به عنوان مثال اگر به علت عدم بلوغ متعاقدین شک در بطلان معامله شود با استناد به مثبتات اصل صحت می توان حکم به صحت معامله نمود؛ اکنون این سوال مطرح است که آیا لوازم عقلی و عرفی و عادی اصول عملیه نیز مورد توّجه فقیهان و حقوق دانان قرار گرفته است؟ یافته های پژوهش حاضر که به روش توصیفی و تحلیلی سامان یافته است حکایت از آن دارد که مثبتات باب امارات حجت است ؛ اما مثبتات اصول عملیه که از احکام ظاهری تلقی می شوند و به هنگام شک در عمل کاربرد دارند و در عالم واقع هیچ کشفی از حقیقت ندارند ، از قابلیت تمسک برخوردار نیستند. در نتیجه، مثبتات عقلی و عرفی اصول عملیه مثل اصل استصحاب و اصل برائت نمی تواند در رویه های قضایی موثر واقع شود و به آن استناد نخواهد شد.
The meaning of the positive principle is the proof of the rational and common principles of the practical principles; But the discussion of positives is not limited to practical principles; Rather, it is also mentioned in other principles such as the principle of authenticity in other interpretations of signs. The necessity of research on the positive principle is that the positives and rational and Shariah requirements are of fundamental use in jurisprudence and subject law. And it can be the basis of the judge's decision in some cases; For example, if due to the immaturity of the contracting parties, there is doubt about the nullity of the transaction, By referring to the positives of the authenticity principle, it is possible to judge the authenticity of the transaction; Now this question is raised whether the rational, customary and normal principles of practice have also been taken into consideration by jurists and lawyers? The findings of the current research, which is organized in a descriptive and analytical method, indicate that the positive aspects of signs are evidence; But the positives are practical principles that are considered as apparent rules, And they are used in practice when in doubt, and in the real world they have no discovery of the truth. They do not have the ability to hold. As a result, the rational and customary positives of practical principles such as the principle of association and the principle of acquittal cannot be effective in judicial procedures and will not be invoked.
Akhund Khorasani, Mohammad Kazem,(1996), Kefayeh al-Asul, Al-Al-Bait Lahiya al-Tarath Institute,
Qom: 1996.
Imam Khomeini (RA), Al-Astsahhab,(2002), Imam Khomeini Heritage Editing and Publishing Institute,
Tehran: 2002.
Amini, Alireza, (2000),Doctoral topics in the field of jurisprudence and fundamentals.
Ansari, Sheikh Morteza, (2003), Faraid al-Asul, vol. 3, Majmaal al-Fikr al-Islami, Qom.
Jafari Langroudi, Mohammad Jafar,(2012), Legal Terminology, Ganj Danesh, Tehran.
Jaafari Langroudi, Mohammad Jafar,(2011), Encyclopedia of Islamic Judicial Sciences, Volume 1, Ganj
Danesh, Tehran.
Heydari, Ali Naghi,(2000), Principles of Inference, Qom Seminary Management Center, undated.
Hakim, Mohammad Taqi,(1979), Al-Asul al-Amee for Fiqh Al-Maqarn, Al-Al-Bait Institute, Qom.
Hakim, Al-Sayyid, (2007),Al-Kafi Usul Fiqh, vol. 2, Dar al-Hilal, Qom.
Khoei, Abu al-Qasim, Misbah al-Asul,(1991), vol. 3, written by: Seyyed Mohammad Sarwar, Al-Davari
School, Qom.
Sobhani, Sheikh Jafar,(1999), Al-Mojaz Fi Usul al-Fiqh, Al-Imam Al-Sadiq Institute, Qom.
Shahid Sani, (1992), al-Rawzah al-Bahiyeh, vol. 2, Islamic School of Education, Qom.
13-Sadr, Mohammad Baqer,(1994), Lessons in Fundamentals, vol. 1, first and second cycle, Islamic
Publishing Institute, Qom.
Sadr, Muhammad Baqir, (1987),Darus fi ilm al-usul, vol. 2, third volume, Majmaal al-Shaheed Ayatollah
Sadr.
Salehi Mazandarani,(2004), Miftah al-Asoul, vol. 4, Salehan Publishing House, Qom.
Salehi Mazandarani,(2009), Sharh Kefayeh al-Asul, Volume 7, Salehan Publishing House, Qom.
Mohamadi, Ali, (1992), Sharh Rasail, Vol. 5, Dar al-Fikr, Qom.
Naini, Fawad , (1988), al-Usul, Vol. 4, Al-Nashar Islamic Publishing House, Qom.
Valai, Isa,(1994), Annotative Dictionary of Usul Terms, Nei Publishing House, Tehran.